Van de voorzitter

Nu de maatschappij weer langzaam uit de coronastand komt, verschijnt ons eerste infobulletin van 2022. We blikken terug op een inspirerend en gezellig afscheid van Tom Koole en een zeer geslaagde online editie van de Grote Taaldag. Ook staan er veel mooie activiteiten op de planning. Fijn om elkaar weer in het echt te kunnen zien binnenkort. De studiedag aan de Vrije Universiteit in Amsterdam staat als eerste op het programma (25 maart). Daarna volgt de Anéla/VIOT juniorendag aan de Universiteit Leiden (22 april). Onze Algemene Ledenvergadering op 16 juni doen we wel online. Want corona heeft ons ook geleerd dat sommige dingen misschien wél beter werken online. U wordt hiervoor uitgenodigd via de mail.

We hopen veel toegepaste taalwetenschappers uit Vlaanderen en Nederland (weer) te ontmoeten dit jaar. In de tussentijd kunt u de laatste artikelen van onze leden vinden via https://openjournals.nl/dujal

Tot snel! Tessa van Charldorp

 

Algemene Ledenvergadering 2022

De Algemene Ledenvergadering (ALV) van Anéla zal plaatsvinden op 16 juni van 12:00 tot 13:30. Voorgaande jaren is gebleken dat er meer leden aanwezig konden zijn op een online ALV dan op een fysieke ALV, vandaar dat we dit jaar ook opteren voor een online versie. De uitnodiging met link naar de online omgeving wordt t.z.t. naar alle leden verstuurd.

 

Verslag Grote Taaldag en uitreiking AVT/Anéla-dissertatieprijs

Op 4 februari 2022 vond de Grote Taaldag plaats, de jaarlijkse taalwetenschapconferentie, georganiseerd door Anéla, AVT en LOT. Hoewel het helaas voor de tweede keer niet mogelijk was om op locatie bij elkaar te komen, was het een inspirerende en feestelijke dag. Ruim 200 deelnemers bezochten de ruim 50 lezingen, die onderzoek uit alle deelgebieden van de taalwetenschap representeerden.

Deze editie van de GTD werd opgedragen aan taalwetenschapper Pieter Muysken, die vorig jaar overleed. Zijn oud-collega’s Jacomine Nortier en Gerrit-Jan Kootstra bespraken in hun keynotelezing de enorme invloed die Pieter Muysken heeft gehad op de taalwetenschap, specifiek op het onderzoek naar taalcontact en meertaligheid, en op vele taalwetenschappers. Ook het aanwezige publiek haalde herinneringen op aan Pieter. Het was een mooi eerbetoon aan een onvergetelijke onderzoeker.

De Grote Taaldag is ook de dag waarop jaarlijks verschillende prijzen worden uitgereikt aan taalwetenschappers die een bijzondere prestatie hebben geleverd. In aanloop naar de dag verschenen al filmpjes waarin alle genomineerden hun project of proefschrift presenteerden aan het publiek. Op het traditionele taalgala zagen 100 bezoekers hoe de juryvoorzitters de winnaars bekendmaakten.

De AVT/Anéla-dissertatieprijs voor het best taalkundige proefschrift van 2021 werd gewonnen door Ulrika Klomp voor haar proefschrift A descriptive grammar of Sign Language of the Netherlands. Hierin beschrijft ze achtereenvolgens de sociohistorische achtergrond, fonologie, morfologie en de syntaxis van Nederlandse Gebarentaal (NGT). Het is een van de eerste volledige grammaticale beschrijvingen van een gebarentaal ooit, en de jury noemt het een prachtige blauwdruk voor toekomstig werk binnen het vakgebied. Bovendien draagt het bij aan de bevordering van deze pas recent erkende minderheidstaal in Nederland.

De LOT-prijs voor het beste wetenschapscommunicatieproject op het gebied van de taalwetenschap werd uitgereikt aan twee projecten; ten eerste aan Sharon Unsworth, Paula Fikkert en Caroline Rowland voor het door hen georganiseerde kindertaalfestival Kletskoppen. Bij dit jaarlijkse festival leren kinderen en hun ouders over taal(wetenschap) aan de hand van allerlei activiteiten, zoals een wetenschapsmarkt, kindercolleges, en meertalige voorleessessies. Het festival deelt de eerste prijs met de podcast Kletsheads. Hierin praat onderzoekster Sharon Unsworth met deskundigen op het gebied van meertalig opgroeien, en kletst ze met meertalige kinderen, om op die manier ouders, leerkrachten en logopedisten te informeren over meertaligheid. Tot slot werd ook de oeuvreprijs voor wetenschapscommunicatie uitgereikt aan Peter-Arno Coppen, voor zijn jarenlange inzet voor de popularisering van de taalwetenschap in Nederland.

 

Afscheidssymposium Tom Koole

In september nam Tom Koole afscheid van zijn functie als hoogleraar Taal en Sociale Interactie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Om dit in stijl te vieren, organiseerden we op donderdag 4 november een hybride Gronings Symposium over Taal en sociale interactie. De dag startte met een lezing van Tom zelf over ‘Positioning in interaction’. Hierna presenteerden zes sprekers hun werk over onderwerpen en methoden die Tom tijdens zijn carrière ook uitgebreid heeft onderzocht: Jan ten Thije (Universiteit Utrecht, Nederland), Jan Berenst (emeritus NHL Stenden Hogeschool, Nederland), Jennifer Watermeyer (University of the Witwatersrand, Zuid Afrika), Hedwig te Molder (VU Amsterdam, Nederland), Wyke Stommel (Radboud Universiteit, Nederland) en tot slot Charles Antaki (keynote; Loughbourough University, UK). We mochten zowel mensen in de zaal verwelkomen, als online. Hierdoor konden ook mensen van verder weg deelnemen aan deze gevarieerde en interessante dag vol lezingen. Een deel van hen nam de dag erna ook deel aan Toms gloedvolle afscheidscollege. De twee dagen werden omlijst door borrels en een etentje, met Toms geluk dat hij het in november nog net af kon sluiten in interactie met de mensen die hem tijdens zijn carrière zowel op werkvlak als privé lief waren.

Aankomende Anéla-activiteiten

Anéla studiedag
Als alles een beetje meezit, zal er op 25 maart 2022 weer een Anéla studiedag zijn waarbij we elkaar echt kunnen ontmoeten. Deze zal plaatvinden op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Dit is de ideale gelegenheid om elkaar weer eens in het echt te zien! Daarnaast is er een interessant programma met een variëteit aan onderwerpen. Het thema is ‘van groep 1 tot universiteit: de rol van taalvaardigheid’. Presentaties gaan over zowel PO als VO als HO. Naast aandacht voor manieren om verschillende vormen van taalvaardigheid te meten, is er ook ruim aandacht voor de rol van meertaligheid. Daarnaast zal er ook een postersessie zijn waar vooral recent opgestarte onderzoeksprojecten zullen worden gepresenteerd. De openingslezing wordt verzorgd door prof. Folkert Kuiken. Zijn lezing is getiteld ‘Taalbeleid en taalvaardigheid in Nederland: van kinderopvang tot universiteit’. Meer informatie en het programma vind je hier. Aanmelden kan via het aanmeldingsformulier op de website.

31e Anéla/VIOT Juniorendag
Op vrijdag 22 april 2022 wordt de jaarlijkse Anéla/VIOT Juniorendag georganiseerd aan de Universiteit Leiden. BA en MA studenten, net afgestudeerden en promovendi presenteren op de Juniorendag hun onderzoek op het gebied van toegepaste taalkunde (taalgebruik, taalverwerving, taalonderwijs, taalbeheersing of communicatie) in een informele sfeer. Daarnaast wordt op deze dag de jaarlijkse Anéla-VIOT Scriptieprijs uitgereikt voor de beste MA-scriptie binnen het vakgebied.

 

AILA-nieuws

  • De website van AILA 2021 Groningen blijft nog een jaar in de lucht. De key-notes zijn daar terug te kijken en er staat een leuke Aftermovie.
  • De volgende AILA-conferentie vindt plaats van 17 tot en met 21 juli in Lyon (Frankrijk). Het zal een hybride conferentie zijn met als thema “Diversity and social cohesion in a globalised world: towards more committed language sciences”. De Call for symposia is inmiddels open (deadline 8 maart 2022). In het voorjaar volgt de call voor individuele bijdragen. Meer informatie op de website van AILA Lyon 2023.

 

Recente promoties

Aan het eind van het afgelopen jaar zijn drie Anélaleden gepromoveerd:

  • Marije van Braak, met haar proefschrift:  Joint Construction of Educational Value: Learning from Experiences in General Practitioner Training (30 november 2021, Erasmus Universiteit).
  • Maaike Pulles, met haar proefschrift: Dialogic reading practices: A conversation analytic study of peer talk in collaborative reading activities in primary school inquiry learning (9 december 2021, Rijksuniversiteit Groningen).
  • Linda Gijsen, met haar proefschrift: Task engagement in virtual pedagogical lingua franca communication (10 december 2021, Universiteit Utrecht).

Hieronder vind je meer informatie over de drie onderzoeken en linkjes naar de digitale versies van de proefschriften.

Gezamenlijke constructie van educatieve waarde: Leren van Ervaringen in de huisartsopleiding
Hoe kunnen docenten op de huisartsopleiding de onderwijsvorm ‘Leren van Ervaringen’ (lijkt op intervisie) waardevol maken voor huisartsen-in-opleiding? In haar proefschrift beantwoordt Marije van Braak die vraag vanuit verschillende perspectieven: docentperspectief, aiosperspectief, en een interactioneel perspectief.
Een korte samenvatting van het onderzoek vind je in dit interview, de pdf van het proefschrift vind je hier.

De interactie tussen leerlingen tijdens samen lezen in het kader van onderzoekend leren
Samen lezen in de context van onderzoekend leren biedt ruimte om tegelijkertijd de leesvaardigheid en de kennisontwikkeling te versterken van leerlingen in de midden- en bovenbouw van het basisonderwijs. Onderzoekend leren is een motiverende leeromgeving, waarin leesactiviteiten gericht zijn op het zodanig begrijpen van teksten, dat ze gebruikt kunnen worden om antwoord te vinden op eigen vragen van leerlingen. In haar proefschrift laat Maaike Pulles zien hoe kinderen lezen vanzelfsprekend beschouwen als een sociale activiteit, waarin ze gezamenlijk tot dieper begrip van de tekst komen en een kritische houding aannemen ten opzichte van de tekst.
Gedetailleerde analyse van gesprekken van leerlingen rondom teksten laat zien dat kinderen in interactie met elkaar hun leesactiviteiten gezamenlijk en doelgericht organiseren. In vier deelstudies is gekeken naar: het selecteren van relevante tekstfragmenten, het omgaan met verschillende soorten leesproblemen, het bespreken van begrip van tekst en het integreren en evalueren van tekst. De bevindingen laten zien dat de verschillende leesprocessen die in cognitief leesonderzoek onderscheiden worden, en tevens de basis zijn voor (internationale) evaluaties van leesvaardigheid, ook door kinderen zelf onderscheiden worden in de manieren waarop ze die leesactiviteiten gezamenlijk construeren. Daarmee draagt dit onderzoek niet alleen bij aan de wetenschappelijk kennis over wat leesvaardigheid is, maar ook aan ideeën over effectieve leeromgevingen voor het leesonderwijs.
De pdf van het proefschrift vind je hier.

Online interculturele uitwisselingen tussen leerlingen in taalonderwijs
Op 10 december verdedigde Linda Gijsen haar proefschrift getiteld Task engagement in virtual pedagogical lingua franca communication. In haar onderzoek stelt zij dat online interculturele uitwisselingen tussen middelbare scholieren niet alleen docenten kunnen helpen om de belangrijkste principes van communicatief taalonderwijs in de praktijk te brengen, maar ook dat de interactie bijdraagt aan de ontwikkeling van de doeltaal bij leerlingen. Engagement is een belangrijk thema in de onderwijsliteratuur. In de afgelopen decennia zijn er verschillende pogingen gedaan om theoretische modellen te ontwikkelen die onderzoekers en docenten helpen om beter te begrijpen wat task engagement is en wat het betekent voor leren. Om de huidige onderzoeks- en onderwijspraktijk te verbeteren, is er meer informatie nodig over hoe studenten taalleertaken uitvoeren in authentieke, eigentijdse leeromgevingen. Tegen deze achtergrond biedt Gijsens promotieonderzoek theoretische en empirische inzichten in de task engagement van scholieren in het voortgezet onderwijs bij virtuele pedagogische lingua franca (PLF) communicatie. Dit is een vorm van online interactie die tot stand komt als leerlingen de doeltaal gebruiken om te communiceren met buitenlandse leerlingen in een schoolse taalleercontext. De zes casusstudies die werden uitgevoerd in samenwerking met het Erasmus+ TeCoLa-project geven een interessante inkijk in hoe middelbare scholieren communiceren en samenwerken met leeftijdsgenoten uit andere landen, terwijl zij communicatieve taaltaken uitvoeren tijdens online interculturele uitwisselingen waarin Engels wordt gebruikt als de PLF. Speciale aandacht gaat naar een tweelaagse benadering die onderzoekers kunnen gebruiken om task engagement op een meer gedifferentieerde manier te bestuderen. Bovendien biedt Gijsens onderzoek vreemdetaaldocenten handvatten voor het ontwerpen en implementeren van vakdidactische interventies die de taakbetrokkenheid van hun leerlingen bij virtuele PLF-communicatie kunnen versterken. De resultaten laten zien dat online interculturele uitwisselingen waaraan leerlingen deelnemen als onderdeel van de reguliere vreemdetaalles, docenten mogelijkheden bieden om de belangrijkste principes van communicatief taalonderwijs in de praktijk te brengen. Tevens bevorderen ze interactie die bijdraagt aan de ontwikkeling van de doeltaal en intercultureel leren.
De pdf van het proefschrift vind je hier.

 

Nieuws van DuJAL

Volume 10 (2021) is afgerond! Hier volgt een overzicht van artikelen:

Er zijn inmiddels mooie artikelen ingediend voor het nieuwe nummer; we zullen hier binnenkort de eerste artikelen plaatsen voor Volume 11 (2022).

 

Oproep Nieuwsbrief-mvt

Schrijf je in voor de maandelijkse nieuwsbrief-mvt
Sinds september 2021 geeft het Meesterschapsteam Moderne Vreemde Talen en taalwijs.nu een maandelijkse nieuwsbrief moderne vreemde talen (mvt) uit. Met de nieuwsbrief hopen we een brug te slaan tussen onderzoek en onderwijs en terug. Een brug die van beide kanten toegankelijk is en die functioneert als een ontmoetingsplek voor iedereen die belang heeft bij onderzoek en onderwijs in de moderne vreemde talen. In de nieuwsbrief vatten we onder meer belangrijke inzichten uit onderzoek samen, geven recent gepromoveerden uitleg over hun bevindingen, verwijzen we naar mooie onderwijsinitiatieven en geven we digitaal toegang tot een artikel uit het Levende Talen Magazine. Bovendien is er altijd een interview met een inspirerende meertalige – bijvoorbeeld met Ilja Leonard Pfeijffer in de meest recente editie van 27 januari 2022. Inschrijven kan via deze link op www.taalwijs.nu. We zijn ook altijd blij met mooie bijdragen – dus mail ons. We wensen iedereen met een hart voor moderne vreemde talen veel leesplezier!
Redactie: Marije Michel, Silvia Canto, Maaike Koffeman, Amber Smits