Van de voorzitter▲

Beste Anéla leden,

Eindelijk is het dan zo ver! De ‘call for papers’ is uit! We hopen natuurlijk op ontzettend veel inzendingen van jullie voor de 10e editie van de Anéla Meerdaagse conferentie. Deel vooral ook de call met al je collega’s – via persoonlijke mailtjes, Teams-groepen, nieuwsbrieven, en sociale media. We kunnen niet wachten om iedereen te verwelkomen in Gent op 6 en 7 juni 2024. We gaan ‘over de grenzen’ heen en zullen veel aandacht besteden aan samenwerking. Niet alleen samenwerking tussen België en Nederland, maar ook tussen disciplines, generaties en universiteiten.

Daarnaast staan er ook veel andere activiteiten op het programma komend jaar. Vergeet niet de Grote Taaldag en de Juniorendag alvast in je agenda op te schrijven. En voor wie de Studiedag of de promoties van Marita Everhardt of Ella van Hest heeft gemist, lees hieronder verder.

Hartelijke groet,

Tessa van Charldorp

Anéla tweedaagse conferentie 2024: Oproep voor bijdragen▲

Op donderdag 6 en vrijdag 7 juni 2024 vindt de 10e Anélaconferentie plaats. Deze editie heeft als thema ‘Toegepaste taalwetenschap over grenzen heen’ en zal voor het eerst in België gehouden worden, namelijk in Gent.

De call voor bijdragen staat open en de deadline is op 15 december 2023.

Anéla-/VIOT Juniorendag▲

De gezamenlijk Juniorendag van Anéla en VIOT 2024 is op vrijdag 19 april aan de Radbouduniversiteit in Nijmegen. Ook daarvoor kunnen abstracts voor bijdragen worden ingediend.

Grote Taaldag▲

De Grote Taaldag 2024 is op vrijdag 2 februari in Utrecht. Abstracts voor het verzorgen van een lezing kunnen worden ingediend tot en met vrijdag 8 december.

Verslag AWIA-studiedag ethiek en ethische toetsing▲

Op 25 oktober organiseerden wij, Wyke Stommel (RU), Mike Huiskes (RUG) en Lotte van Burgsteden (VU) een studiedag over de ethiek en ethische toetsing van interactieanalytisch/conversatieanalytisch onderzoek. Tijdens deze dag waren ook vier leden van ethische toetsingscommissies aanwezig, te weten dr. Sam Heijnen (VU), dr. Marcel Becker (RU), dr. Desiree Capel (UU) en dr. Jidde Jacobi (RUG). De dag werd gefinancierd door Anéla en door VIOT.
Deze dag hebben wij georganiseerd vanwege vraagstukken en problemen waar wij in ons vakgebied tegenaan lopen. Binnen onze discipline werken wij met video-opnames of audio-opnames van natuurlijk voorkomende gesprekken in allerlei contexten. Van belang hierbij zijn de ‘datagestuurdheid’ van analyse (analyse zonder onderzoeksvraag of hypothesen) en de niet-reduceerbaarheid van data: De originele video- of audio-opnames zijn tijdens het gehele onderzoek belangrijk, en kunnen dus niet ‘zomaar’ verwijderd worden, bijvoorbeeld nadat transcripten van de opnames zijn gemaakt. Transcripten zijn hulpmiddelen en de video- of audio-opname blijft gedurende het hele proces leidend. Daarnaast nemen we als analisten soms zelf de gesprekken op, maar soms vinden we die ‘online’, bijvoorbeeld via forums of ‘X’, wat weer allerlei nieuwe vragen oproept rondom auteursrecht, informed consent, anonimiteit, et cetera.
Als groep interactieonderzoekers hebben we allemaal de ervaring dat de ethische toetsing van ons onderzoek lastig is en dat ethische toetsingscommissies zelf er soms niet zo goed raad mee weten. Tijdens deze studiedag hebben we geprobeerd om onze ervaringen en ‘best practices’ te verzamelen, om deze vervolgens ook beschikbaar te maken voor anderen om veel mensen tijd te besparen én om ons onderzoek op een goede en ethische manier te kunnen blijven doen. Dat gaat verder dan het krijgen van goedkeuring van een ethische commissie; ook daarna spelen ethische vragen, bijvoorbeeld met het opslaan en het delen van data.
Tijdens deze dag waren zo’n dertig interactie-analytische onderzoekers van verschillende universiteiten aanwezig, en de dag begon met een introductie door elke aanwezige, en de zaken waar deze persoon tegen aanloopt als het gaat om ethische vraagstukken in onderzoek. Lotte introduceerde daarna de dag, waarna Mike en Wyke de ethische aspecten in verschillende fasen van ons onderzoek uiteen hebben gezet. Een trend in onderzoek is nu bijvoorbeeld open science, maar die staat vaak op gespannen voet met ethiek. Open science praktijken en protocollen zijn daarnaast vooral geformuleerd vanuit kwantitatief onderzoek, met weinig oog voor kwalitatief onderzoek met haar diversiteit en verschillende typen data. Daarnaast worden bij ethische aanvragen eisen vaak zo strak geformuleerd dat sommige typen kwalitatief onderzoek, en zeker het type onderzoek waarbij opnames als data dienen, bijna onmogelijk.
Hierna waren de leden van de ethische commissies aan het woord om meer te vertellen over de institutionele kaders en protocollen binnen hun ethische commissies.
In de middag hebben we alle problemen zoals deze geformuleerd waren in de ochtend, besproken in een rondetafel-discussie. Samen hebben we besproken wat als echt ethisch onverantwoord wordt gezien (zwart) tot geen probleem (wit), en de grijze gevallen, en waarop ethische afwegingen zijn gebaseerd. Wat we met deze dag vooral wilden bereiken is het veranderen van onze rol van een passieve rol, naar een actieve rol, waarin we onze kennis en expertise bij ethische vraagstukken kunnen inbrengen, waar ethische commissies zelf vaak niet aan denken. Aan het eind van de dag concludeerden we met de ethische commissieleden dat deze dag een erg unieke was, omdat onderzoekers en ethische commissieleden niet vaak samen brainstormen om na te denken over de kansen en mogelijkheden als het gaat om ethische vraagstukken. Concreet heeft deze dag ons opgeleverd dat we nu meer kansen zien als het gaat om ethiek en de mogelijkheden van onderzoek doen binnen ons vakgebied, dan wij hiervoor zagen. Ook zullen wij blijven optreden als een ‘Community of Practice’ als het gaat om ethische vraagstukken en ethiek binnen onze discipline. Wij zijn op dit moment bezig om de bevindingen op papier te zetten, en deze aan te bieden aan een wetenschappelijk tijdschrift voor publicatie.
Wij willen Anéla en VIOT heel hartelijk bedanken voor het mogelijk maken van deze dag!
Mike, Wyke en Lotte

Recente promoties▲

Op 6 april 2023 promoveerde Marita Everhardt aan de Rijksuniversiteit Groningen op haar proefschrift getiteld Non-native prosody perception in cochlear implant-simulated speech. 

Het leren van Engels als vreemde taal is een essentieel onderdeel van het Nederlandse onderwijssysteem. Hoe leerders een vreemde taal verwerven in een schoolomgeving is vaak onderzocht, maar meestal met de veronderstelling dat alle leerders een “normaal gehoor” hebben. Er is veel minder bekend over leerders met een verminderd gehoor, zoals gebruikers van een cochleair implantaat (CI). Deze leerders moeten luistervaardigheden in de vreemde taal ontwikkelen met verminderde auditieve input en kunnen daardoor in het nadeel zijn ten opzichte van hun leeftijdsgenoten die geen gehoorproblemen hebben. Dit proefschrift onderzoekt hoe horen met een CI, ook wel elektrisch gehoor genoemd, het leren van een vreemde taal beïnvloedt, specifiek voor Nederlandse adolescenten die Engels als vreemde taal leren in een schoolomgeving in Nederland. Het onderzoek zoomt in op het effect van elektrisch gehoor voor de perceptie van prosodie in een vreemde taal. CI-gebruikers en CI-simulatie-luisteraars hebben over het algemeen moeite met het verwerken van prosodische patronen in spraak—zoals klemtonen en intonatie—door de verminderde kwaliteit van het signaal. De vraag is of dit effect hetzelfde is in de moedertaal en de vreemde taal. Dit proefschrift laat zien dat er een robuust negatief effect van elektrisch gehoor is voor de perceptie van prosodie, ongeacht de taal. Tijdens het verwerken van prosodische patronen in spraak lijken luisteraars niet sterker te worden beïnvloed door elektrisch gehoor in de vreemde taal dan in de moedertaal. Dit suggereert dat het effect van elektrisch gehoor geen wisselwerking heeft met eventuele cross-linguïstische invloeden die kunnen optreden tijdens de perceptie van prosodie in een vreemde taal. Het gehele proefschrift is hier te lezen.

Op 19 oktober 2023 promoveerde Ella van Hest aan de Universiteit Gent op haar proefschrift Her body, her voice? A linguistic ethnography on language diversity and participation at an abortion clinic.

Voor haar doctoraatsonderzoek deed Ella van Hest een linguïstisch-etnografische studie naar de rol van taaldiversiteit in een Vlaams abortuscentrum. Haar studie laat onder meer zien hoe enkel cliënten met voldoende kennis van het Nederlands, Engels of Frans vrij kunnen kiezen tussen een curettage of een pilbehandeling, twee verschillende types van een abortusbehandeling. Aan cliënten die niet over kennis van één van die drie institutionele talen beschikken, wordt de pilbehandeling uit veiligheidsoverwegingen niet aangeboden. Verder blijkt dat er een grote variatie bestaat in de mate waarin en de manier waarop medewerkers over die keuze communiceren met de cliënten tijdens de consultatie: in veel gevallen wordt het voor anderstalige cliënten niet duidelijk dat en waarom zij niet in aanmerking komen voor de pilbehandeling. De studie rapporteert ook over hoe talige diversiteit adequate informatie-uitwisseling tijdens de abortusconsultatie in de weg kan staan, bijvoorbeeld wanneer cliëntbegeleidende tolken (d.w.z. individuen die met de cliënte meekomen en als tolk optreden) moeite hebben om medische informatie adequaat over te brengen. Tot slot zoomt de studie in op hoe cliëntbegeleidende tolken binnen de abortusconsultatie vaak verschillende andere rollen op naast de rol van tolk. Zij treden geregeld naar voren als “antwoorder,” “informatie-opvrager” en “informatieverschaffer” en spreken zo in naam van de cliënte. Mannelijke partners die als tolk optreden spreken bovendien ook in eigen naam of in naam van het koppel. Deze verschillende rolopvoeringen kunnen de stem van de cliënte luider doen klinken maar omgekeerd soms ook dempen.
De bevindingen tonen aan dat institutionele praktijken en idealen die voor de hand liggen wanneer er geen taaldiversiteit in het spel is, plots onder druk komen te staan in bepaalde situaties van taaldiversiteit. Wat de cliënten betreft, concludeert deze studie dat taaldiversiteit – en de manier waarmee er wordt omgegaan – sterk samenhangt met de manieren waarop en de mate waarin vrouwen aan hun abortuszorg kunnen deelnemen. Het gehele proefschrift is hier te lezen.

AWIA-nieuws▲

Nieuw boek door het AWIA-collectief: Hoe werkt dagelijkse communicatie?

Dagelijks voeren we honderden gesprekken, maar we hebben geen idee hoe we dat precies doen. Binnen AWIA doen we onderzoek naar hoe gesprekken werken: Waarom voel ik de noodzaak antwoord te geven als me een vraag wordt gesteld? Waarom beginnen we een gesprek vaak met een groet? Hoe kan ik iemand sturen met een ja/nee-vraag? Waarom praten we door elkaar heen en hoe vangen we toch de juiste informatie op? Dit onderzoek doen we in allerlei contexten: alledaagse gesprekken, een politieverhoor, een 112-gesprek, een klasse-interactie, etc. Als AWIA-collectief schreven we een populair-wetenschappelijk boek met een aantal gespreksanalytische inzichten: https://noordboek.nl/boek/onder-de-motorkap-van-gesprekken/.

Save the date: AWIA-symposium 2025

Het volgende AWIA-symposium zal plaatsvinden op 30 en 31 januari 2025 in Groningen. Er zal dus in oktober 2024 geen AWIA-symposium georganiseerd worden.